หลังจากที่เราได้ทำความเข้าใจกับ รายการค้าและสมการบัญชีไปแล้ว ว่ามีรายการใดบ้างที่ต้องบัญทึกหรือว่ามับันทึก รวมไปถึงสมการบัญชีเป็นอย่างไร การวิเคราะห์รายการค้า เป็นการกระบทกับสมการบัญชี โดยจะทำให้สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ เพิ่มขึ้นหรือลดลงอย่างไร ดังนั้นแล้วแล้วถ้าเราไม่ทราบการวิเคราะห์ที่ถูกต้อง จะทำให้การบันทึกบัญชีไม่ถูกต้องตามไปด้วย หากไม่เข้าใจในขั้นตอนนี้ ในขั้นตอนต่อไปเราก็จะทำผิดวิธีและยากขึ้นไปด้วย
ตัวอย่างต่อไปนี้เป็นตัวอย่างของการวิเคราะห์รายการบัญชี ของกิจการ ล้างรถ ของนายสมชาย มีชื่อว่า สมชายคาร์แคร์ ดังต่อไปนี้
รายการที่ 1 นายสมชายนำเงินมาลงทุน บริการล้างอัดฉีดรถ เป็นจำนวนเงิน 2,000,000 บาท
สำหรับรายการแรกนั้น เป็นการนำเงินมาลงทุน เป็นการทำให้ สินทรัพย์มีจำนวนเพิ่มมากขึ้น และในขณะเดียวกัน ก็ทำให้ส่วนของเจ้าของเพิ่มขึ้นด้วย ทำให้มีเงินจำนวน 2,000,000 บาทเข้ามากิจการ แต่หนี้สินไม่ถูกกระทบแต่อย่างใด
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด = ส่วนของเจ้าของ
2,000,000 = 2,000,000
รายการที่ 2 ซื้ออุปกรณ์ในร้านเป็นจำนวน 500,000 บาท จ่ายเป็นเงินสด
รายการที่ 2 เป็นรายการเปลี่ยนแปลงของสินทรัพย์ จากเงินมาเป็นอปุกรณฺสำหรับงาน หลังจากที่เราได้จ่ายเงินไปแล้ว เราก็ได้สินทรัพย์ที่เป็นอุปกรณ์นั้นเอง ไม่ทำให้หนี้สินหรือว่าส่วนของเจ้าของลดลงหรือว่าเพิ่มขึ้น แต่เงินสดลดลงเหลือ 1,500,000
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + อุปกรณ์ = ส่วนของเจ้าของ
1,500,000 + 500,000 = 2,000,000
รายการที่ 3 ซื้อวัสดุสื้นเปลือง 50,000 บาท จ่าเป็นเงินสดจำนวน 25,000 ส่วนที่เหลือค้างชำระ
สำหรับรายการนี้เป็นรายการที่กระทบต่อสินทรัพย์ที่เป็นวัสดุสิ้นเปลือง หนี้สินที่ค้างไว้ และสินทรัพย์ประเภทเงินสดลดลง เพราะว่าจ่ายเป็นเงินสดบางส่วนนั้นเอง 1,500,000 – 25,000 = 1,475,000 ทำให้มีการกระทบ 3 รายการ
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + อุปกรณ์ + วัสดุสิ้นเปลือง = เจ้านี้ + ส่วนของเจ้าของ
1,475,000 + 500,000 + 50,000 = 25,000 + 2,000,000
รายการที่ 4 รับชำระค่าบริการล้างรถ จากลูกทั้งหมด 5,000 บาท ลูดค้าได้จ่ายเป็นเงินสด
หลังจากที่ดำเนินกิจการไปก็ได้รับเป็นค่าบริการ ในรายการนี้จะทำให้เงินสดซึ่งเป็นทินทรัพย์ของกิจการเพิ่มขึ้น และทำให้ส่วนของเจ้าของเพิ่มขึ้นด้วยเช่นกัน จึงนำ 1,475,000 + 5,000 ที่เป็นรายได้ และทำการ บวกส่วนของเจ้าของ
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + อุปกรณ์ + วัสดุสิ้นเปลือง = เจ้านี้ + ส่วนของเจ้าของ
1,475,000(+5,000) + 500,000 + 50,000 = 25,000 + 2,000,000(+5,000)
1,480,000 + 500,000 + 50,000 = 25,000 + 2,005,000
รายการที่ 5 มีลูกค้ามาใช้บริการล้างรถ แต่ลืมเอากระเป๋าตังค์มา และเป็นคนรู้จัก จึงให่ติดหนี้ไว้ก่อน จำนวนเงิน 1,000 บาท
จากรายการดังกล่าว มีลุกค้ามาใช้บริการแต่ไม่ได้ชำระเป็นเงินสด จึงทำให้มีลูกหนี้ทางการค้าเกิดขึ้น หากราจะวิเคราะห์ทางบัญชีแล้วจะได้ ลูกหนี้เพิ่ม และได้ส่วนของเจ้าของเพิ่มเพราะว่ามีรายได้เกิดขึ้นนั้นเอง 2,005,000 + 1,000
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + ลูกหนี้ + อุปกรณ์ + วัสดุสิ้นเปลือง = เจ้านี้ + ส่วนของเจ้าของ
1,480,000 + 1,000 + 500,000 + 50,000 = 25,000 + 2,006,000
รายการที่ 6 ชำระหนี้จากที่ได้ซื้ออุปกรณ์ทางการคทั้งหมด 25,000 บาท
รายการที่ 6 นี้เป็นรายการที่ได้จ่ายชำระนี้จากรายการที่ 2 ดังนั้นหากจะวิเคราะห์รายการบัญชีแล้ว จะทำให้สืนทรัพย์ของเงินสดลดลงเพราะว่าต้องนำเงินไปให้เจ้าหนี้ด้วย ทางหนี้สินของกิจการก็หมดไป 1,480,000 – 25,000 = 1,455,000
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + ลูกหนี้ + อุปกรณ์ + วัสดุสิ้นเปลือง = เจ้านี้ + ส่วนของเจ้าของ
1,455,000 + 1,000 + 500,000 + 50,000 = 0 + 2,006,000
รายการที่ 7 จ่ายชำระค่าใช้จ่าย ค่าไฟ 500 บาท ค่าน้ำ 200 บาท ค่าเช่าอุปกรณ์ 400 บาท
รายการทั้งหมดนั้นเป็นค่าใช้จ่ายของกิจการ เมื่อเกิดค่าใช้จ่ายจึงทำให้เงินในสินทรัพย์ลดลง และทำให้ส่วนของเจ้าของลดลงด้วย รวมค่าใช้จ่าย (500 + 200 + 400) เท่ากับ 1,100 บาท เงินสดลงลง 1,455,000 – 1,100 = 1,453,900 ส่วนของเจ้าของลดลง 2,006,000 – 1,100 = 2,004,900
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + ลูกหนี้ + อุปกรณ์ + วัสดุสิ้นเปลือง = เจ้านี้ + ส่วนของเจ้าของ
1,453,900 + 1,000 + 500,000 + 50,000 = 0 + 2,004,900
รายการที่ 8 นายสมชายได้มีการถอดใช้ส่วนตัว 1,000 บาท
สำหรับการถอนใช้ส่วนตัวนั้นเป็นการนำเงินออกมาจากจิการจึงทำให้ สินทรัพย์เงินสดลดลง และทำให้ส่วนของเจ้าของลดลงด้วย เหมือกับตอนที่เรานำเงินมาลง ถ้าหากถอนออกไปก็จะกลับกัน คือลดลงทั้งสอง
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + ลูกหนี้ + อุปกรณ์ + วัสดุสิ้นเปลือง = ส่วนของเจ้าของ
1,452,900 + 1,000 + 500,000 + 50,000 = 2,003,900
รายการที่ 9 นายสมชายได้ไปกู้เงินมาเพิ่มทุนจากธนาคาร เพิ่มขึ้นอีก 200,000 บาท
สำหรับการกู้เกินมาเพิ่มเติมนั้น เหมือนเราเอาทุนมาเพิ่มเติมแต่เราได้เป็นหนี้ จึงต้องทำงให้เงินสดเราเพิ่มขึ้น หนี้สินเราก็เพิ่มขึ้นเช่นกัน เนื่องจากเราได้กู้มาทั้งหมดจึงไม่ทำให้ส่วนของเจ้าของนั้นเพิ่มขึ้น เงินสดจึงเท่ากับ 1,454,000 + 200,000 = 1,654,000 และหนี้สินเพิ่ม 200,000 บาท
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + ลูกหนี้ + อุปกรณ์ + วัสดุสิ้นเปลือง = เจ้านี้ + ส่วนของเจ้าของ
1,652,900 + 1,000 + 500,000 + 50,000 = 200,000 + 2,003,900
จากรายการทั้งหมดสามารถที่จะการวิเคราะห์รายการค้าได้ตามที่ได้อธิบายมา และแต่ละครั้งนั้นจะมีการกรัทบได้มากกว่า 1 บัญชี และทั้งสองจะต้องมียอดดุลกันเสมอ และสามารถที่จะสรุปเป็นตารางได้เป็นดังนี้
|
สินทรัพย์ |
เจ้าหนี้ |
ส่วนของเจ้าของ |
||||
|
เงินสด |
ลูกหนี้ |
อุปกรณ์ |
วัสดุสิ้นเปลือง |
+ 2,000,000 |
||
|
รายการที่ 1 |
+ 2,000,000 |
|||||
|
รายการที่ 2 |
– 500,000 |
+ 500,000 |
||||
|
รายการที่ 3 |
-25,000 |
+50,000 |
+25,000 |
|||
|
รายการที่ 4 |
+5,000 |
+5,000 |
||||
|
รายการที่ 5 |
+1,000 |
+1,000 |
||||
|
รายการที่ 6 |
-25,000 |
-25,000 |
||||
|
รายการที่ 7 |
– 1,100 |
– 1,100 |
||||
|
รายการที่ 8 |
-1,000 |
-1,000 |
||||
|
รายการที่ 9 |
+200,000 |
+200,000 |
||||
|
รวม |
1,652,900 |
1,000 |
500,000 |
50,000 |
200,000 |
2,003,900 |
|
2,203,900 |
200,000 |
2,003,900 |
||||
หมายเหตุ : รายการดังกล่าวจะต้องดุลกันทั้งสองฝั่ง ดังนั้นหากหายอดไม่สมดุล เราควรตรวจสอบในการรายการมี่มีข้อผิดพลาด อาจจะทำการ + – ผิด ในรายการที่ถูกกระทบให้รอบครอบ
ตัวอย่างงบกำไรขาดทุน/งบดุล
ร้านสมชาย คาร์แคร์
งบกำไรขาดทุน
สำหรับเดือน ตุลาคม 2556
————————————————————————————————————————————————
| รายได้จากบริการล้างอัดฉีด | 6000 |
| ค่าใช้จ่าย | |
| ค่าไฟ | 500 |
| ค่าน้ำ | 200 |
| ค่าเช่าอุปกรณ์ | 400 |
| กำไรสุทธิ/ขาดทุนสุทธิ | 4,900 |
สมชายคาร์แคร์
งบดุล
ณ วันที่ 31 ตุลาคม 2556
ณ วันที่ 31 ตุลาคม 2556
|
สินทรัพย์ |
หนี้สินและส่วนของเจ้าของ |
||
| สินทรัพย์หมุนเวียน เงินสด ลูกหนี้ วัสดุสิ้นเปลือง รวมสินทรัพย์หมุนเวียน
สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน |
1,652,900 1,703,900 500,000 |
หนี้สิน เจ้าหนี้
ส่วนของเจ้าของ |
200,000 2,003,900 |
|
รวมสินทรัพย์ทั้งหมด |
2,203,900 |
รวมหนี้สินและส่วนของเจ้าของ |
2,203,900 |
จากงบดูลแล้วอ่านฐานะทางการอขงกิจการล้างรถของนายสมชายได้ว่า มีทรัพย์สินทั้งหมด 2,203,900 มีนี้สินอยู่ 200,000 และส่วนของเจ้าที่มีทั้งหมด 2,003,900