ในระบบเศรษฐกิจนั้นมีความการแก้ปัญหาที่แตกต่างกันในเรื่องของผู้ที่มีอำนาจในการจัดการ และเป็นเจ้าของทรัพยากรหรือปัจจัยการผลิต จึงทำให้การแก้ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจที่แตกต่างกันดังนี้
1. การแก้ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจในระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม เนื่องจากระบบเศรษฐกิจนี้ส่วนใหญ่เอกชนมีเสรีภาพและกรรมสิทธ์ในการบริหารจัดการทรัพยากร โดยอาศัยระบบตลาดหรือกลไกของราคาเป็นเครื่องมือที่สำคัญในการแก้ปัญหาที่พื้นฐานทางเศรษฐกิจ โดยมีรายละเอียดดังนี้
1.1 การตัดสินใจว่าจะผลิตอะไร เป็นบทบาทหน้าที่ของเอกชนหรือหน่วยธุรกิจที่จะตัดสินใจผลิตสินค้าหรือบริการชนิดใดๆ ที่ทำให้เขาได้กำไรสูงสุด ซึ่งอาศัยกลไกของตลาดที่ประกอบด้วยผู้บริโภค พร้อมทั้งคำนึงถึงต้นทุนในการผลิตและสักยภาพของผู้ผลิตในการผลิตสินค้านั้น สิ่งที่ชี้บอกให้หน่วยธุรกิจตัดสินใจได้ก็คือ ราคาสินค้า เพราะว่าราคาเป็นสิ่งที่ส่งสัญญาณความต้องการของผู้บริโภคว่าต้องการสินค้านั้นมากน้อยเพียงใด ขณะเดียวกันเป็นตัวชี้ขอกให้ผู้ผลิตตัดสินใจได้ว่าควรผลิตมากน้อยเพียงใด โดยนำข้อมูลที่เกี่ยวกับต้นทุนการผลิตเปรียบเทียบกับราคาเพื่อประกอบในการตัดสินใจได้ว่าควรผลิตสินค้าใด มากน้อยเพียงใด จึงจะทำให้ตนเองได้กำไร
1.2 การตัดสินใจว่าจะผลิตอย่างไร หมายถึง หน่วยธุรกิจจะเลือกวิธีการผลิตซึ่งเกี่ยวข้องกับกาสรเลือกใช้ปัจจัยการผลิตที่มีประสิทธิภาพมากกว่าวิธีอื่นๆ นั้นคือ วิธีการผลิตที่เสียต้นทุนการผลิตต่ำสุดโดยใช้ผลิตตามปริมาณและคุณภาพที่ต้องการ และสิ่งที่กำหนดต้นทุนคือ ราคาปัจจัยการผลิต ดังนั้นราคาจึงมีบทบาทสำคัญที่ผู้ผลิตนำไปใช้ในการตัดสินใจที่จะเลือกใช้ปัจจัยการผลิต ดังนั้นผู้ผลิตย่อมจะเลือกใช้ปัจจัยการผลิตที่มีราคาถูกเท่าที่จะทำให้โดยที่ทำให้ได้ผลผลิตตามต้องการ วิธีการใช้ปัจจัยการผลิตบ่งออกเป็นสองวิธีที่สำคัญคือ การใช้ปัจจัยการผลิตทุนในสัดส่วนที่มากกว่าแรงงาน และการใช้ปัจจัยการผลิตแรงงานในสัดส่วนที่มากกว่าทุน
ด้วยเหตุนี้ประเทศไทยซึ่งเป็นประเทศกำลังพัฒนาค่าจ้างแรงงานจึงไม่สูง และไม่สามารถผลิตเครื่องจักรอุปกรณ์หรือสินค้าทันได้เอง ซึ่งต้องซื้อจากต่างประเทศในราคาแพง จึงควรเลือกผลิตสินค้าที่ใช้แรงงานมากว่าปัจจัยการผลิตทุน เพราะจะทำให้ต้นทุนในการผลิตสินค้าต่ำ นอกจากนั้นคนไทยยังเป็นผู้ที่มีความถนัดในการผลิตงานที่มีฝีมือ จึงสมควรอย่างยิ่งที่จะพยายามเลือกการผลิตสินค้าในวิธีการดังกล่าว
1.3 การตัดสินใจว่าจะผลิตเพื่อใคร หมายถึง สินค้าที่ผลิตขึ้นมาในสังคมควรจะกระจายไปสู่ผู้ใดบ้างในระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมที่อาศัยราคาเป็นเครื่องตัดสินใจ ผู้ที่จะได้บริโภคสินค้าคือ คนที่มีอำนาจซื้อหรือรายได้นั้นเอง เพราะว่าเอกชนหรือหน่วยธุรกิจย่อมตัดสินใจให้แก่ผู้ที่นำเงินพอที่จ่ายในราคาที่ผู้ผลิตขายหรือได้กำไร
2. การแก้ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจในระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยม ระบบเศรษฐกิจแบบนี้รัฐบาลหรือว่ากรรมการกลางจะเป็นผู้ตัดสินใจในการเลือกใช้ทรัพยากร ในประเด็นจะเลือกผลิตอะไร เป็นจำนวนเท่าไหร่ จะผลิตโดยใช้วิธีการใด และผลิตเพื่อใคร ซึ่งตามหลักการแล้วรัฐบาลจะต้องกระทำไปโดยใช้อำนาจสั่งกานเพื่อประโยชน์แก่ประชาชนส่วนใหญ่ อย่างก็ตามการกระทำนี้จะประสบผลสำเร็จดังกล่าวได้ต้องขึ้นอยู่กับการมีข้อมูลที่สมบูรณ์ ถูกต้องและรัฐบาลต้องเป็นกลุ่มที่มีคุณธรรมจริยธรรม และความรู้ความสามารถในการวางแผนเพื่อแก้ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจของประเทศ
ความรู้ บัญชี การบัญชี การเงิน ธุรกิจทั่วไป
